Doçentlik Başvuru Şartları Hakkında Önerilerimiz

28.05.2020

Doçentlik Başvuru Şartları Hakkında Önerilerimiz

Doçentlik Başvuru Şartları bilimsel dergilerin ve makalelerin sınıflandırılmasında bazı belirsizlikleri ve sorunları beraberinde getirmektedir. Konuyla ilgili tespitlerimizi ve değişiklik önerilerimizi kamuoyu ile paylaşmak amacıyla aşağıda açıklıyoruz.

1. SCIE, SSCI VE AHCI DIŞINDA KALAN İNDEKSLERDE DİZİNLENEN DERGİLER

https://www.uak.gov.tr/Documents/docentlik/2021-ocak-donemi/basvuru-sartlari/TA_Tablo10_2021O_10032020.pdf

Bu sayfada yer alan mevcut düzenlemeye göre “SSCI, SCI, SCIE ve AHCI haricindeki indeksler”in tamamı aynı kategoride puanlanmaktadır. PubMed/MEDLINE, PubMed Central, Emerging Sources Citation Index, Scopus ve DOAJ gibi bilimsel yeterlilikleri kanıtlanmış olan indeksler ile akademik topluluklar ve kurumlar tarafından akredite edilmemiş, herkesçe tanınmayan ve önemli bir bölümünün de predatör indeks olma ihtimali bulunan veri tabanlarında dizinlenen dergilerde yayınlanan makaleler eşit puan almaktadır.

Bu durum indeksler ve dergiler arasında haksız rekabet oluşmasına neden olmakta, daha da önemlisi predatör indeks olma ihtimali yüksek olan veri tabanlarının doçentlik başvuru kuralları aracılığıyla farkında olunmadan dolaylı olarak desteklenmesi sonucunu doğurabilmektedir. Zira mevcut doçentlik şartları bu indekslerde dizinlenen dergilerdeki makalelere de “Uluslararası Makale” başlığı altında 10 puan vermektedir.

Bu gerekçeler ışığında önerimiz ilgili maddenin aşağıdaki şekilde değiştirilmesi yönündedir.

SSCI, SCI, SCI Expanded ve AHCI’da indekslenmeyip PubMed/MEDLINE, PubMed Central, Emerging Sources Citation Index, Scopus ve DOAJ indeksleri tarafından taranan dergilerde yayımlanmış özgün araştırma makalesi. – 10 puan

2. KABUL EDİLEN MAKALELERE DOI VERİLMESİ

http://www.uak.gov.tr/duyuru/2020M_S%C4%B1kcaSorulanSorularveCevaplar%C4%B1_10032020.pdf

Sık Sorulan Sorular sayfasının 37. sorusuna göre makalelerin doçentlik dosyalarına yayın olarak eklenebilmesi için dergi tarafından sayfa numarasının verilmiş olması zorunludur, sadece DOI numarası yeterli değildir.

Ancak kabul edilen makalelere dergiler tarafından sayfa numarası verilebilmesi için düzenli dergi sayılarından birinde yayınlanmış olması gerekir, bu durum yayıncılık sürecinin doğal bir sonucudur. Makaleler sayıda yayınlamadan önce sayfa numarası verilememektedir.

Diğer taraftan, dergilerin kabul ettikleri makalelerin tamamını çıkacak olan ilk sayılarında yayınlayarak sayfa numarası vermesi de mümkün değildir. Özellikle önemli indeksler tarafından dizinlenen dergilerde makalelerin kabulden sonra rutin sayılarda yayınlanmaları ve sayfa numarası alabilmeleri için bekleme süreleri 6 ay ile 1 sene arasında değişebilmektedir. Yayın için bekleyen makale sayısı çok fazla olmayan dergiler için de benzer durum söz konusudur. Örneğin; Mart sayısı yayınlanan bir derginin bir sonraki sayısının Haziran olduğu düşünüldüğünde, dergi Nisan ayında kabul edilen bir yazıyı sıradaki ilk sayıda yayınlamak istese dahi makale en iyi ihtimalle 2 ay sonra yayınlanabilecek ve sayfa numarası verilebilecektir.

Bu nedenlerle Sık Sorulan Sorular sayfasında yer alan 37. sorunun cevabının aşağıdaki şekilde değiştirilmesinin yararlı ve doğru bir uygulama olacağını düşünüyoruz.

Sadece makale özetinin yayınlandığı DOI numarası yeterli değildir. Makalenin tam metni derginin formatında online yayınlanmış olmalı ve DOI numarası tam metin dosyasıyla ilişkilendirilmiş olmalıdır. Sayfa numarası zorunlu değildir.

3. YAĞMACI/ŞAİBELİ (PREDATÖR) DERGİLER

http://www.uak.gov.tr/duyuru/2020M_S%C4%B1kcaSorulanSorularveCevaplar%C4%B1_10032020.pdf

Sık Sorulan Sorular sayfasının 44. sorusunda tanımlanan Yağmacı/Şaibeli (Predatör) dergi tanımlaması, etik dışı yayıncılık yapan dergileri sistem dışında çıkarmak amacına hizmet etmekle birlikte, sadece yayın hayatını idame ettirebilmek için yazarlardan ücret alan ve bu ücretleri makul şekil ve miktarlarda talep edilen dergileri de mağdur edebilmektedir (Konuyla ilgili dana önce yayınevimiz tarafından yayınlanan bildiriye buradan ulaşılabilir).

Derginin makale kabul edilirse yayın ücreti talep edeceğini, bu ücreti hangi şekillerde ve tutarlarda alacağını makalenin dergiye gönderilmesi öncesinde ve aşamasında yazarlara açıkça bildirmesi ve bu koşullar için yazarlarla karşılıklı mutabakat sağlaması halinde kabul kararından sonra ücret alması ilgili derginin Yağmacı/Şaibeli (Predatör) olması sonucunu doğurmaması gerekir.

Her ne kadar 44. maddenin son cümlesinde “Başvuruda beyan edilen makalenin yayımlandığı dergi, şeklen yukarıda belirtilen “beyannamede kullanılamaz dergiler” nitelemesine uymakla birlikte, ilgili derginin bu kapsamda değerlendirilmemesi gerektiğini iddia eden adaylar gerekçesini belirterek ilgili makaleyi beyan edebilir.” şeklinde bir izahat yapılmış olsa da, adaylar bu beyanatın nesnel değerlendirilemeyebileceği kaygısıyla kabul sonrası ücret isteyen dergilere makale göndermekten imtina etmektedirler.

Dergileri etik kurallar yönünden sıkı şekilde denetleyen SCIE, PubMed, DOAJ gibi uluslararası indeksler tarafından taranan, diğer yandan da ekonomik imkansızlıklar nedeniyle yazarlardan kabul sonrası yayın ücreti almak zorunda kalan ülkemiz dergileri bu uygulamadan olumsuz etkilenmektedir.

Diğer yandan henüz makale gönderim aşamasında yazardan ücret istemek de etik görülmemektedir. Zira bu dergilerde makale kabul oranları ortalama %20 seviyelerinde olup makalesi zaten reddedilecek olan %80’lik bir yazar grubundan en başta ücret alınması bu dergilerin bağlı olduğu akademik topluluklarca da hoş karşılanmayacaktır. Ücreti ödenerek gönderildikten çok kısa bir süre sonra reddedilebilen makaleler de olabilmekte ve bu yazılardan ücret alınmış olması yazarlar ile editörler, dernekler, yayıncılar ve ilgili branş mensupları arasında olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir.

Bu gerekçelerde Sık Sorulan Sorular sayfasında yer alan 44. sorunun cevabının aşağıdaki şekilde değiştirilmesinin yararlı olacağını düşünüyoruz.

Yazarlar tarafından ödenmesi gereken ücretlerin tutarları, şekil ve şartları konusunda makaleyi göndermeden önce yazarlara herhangi bir bilgilendirmenin yapılmadığı, onaylarının alınmadığı, derginin web sayfasında bu konularda açık bir bilgilendirme olmadığı halde, makalenin değerlendirilmesi aşamasında veya kabulünden sonra yayımlanması için yazardan ücret talep eden dergilerde (Yağmacı/Şaibeli Dergiler) yayınlanan makaleler doçentlik başvuru şartlarında (beyannamede) kullanılamaz. Ancak özgeçmiş ve eserler listesine eklenmelidir.

Bu bağlamda aşağıdaki dergiler doçentlik başvuru şartlarında (beyannamede) kullanılabilir:

  • Makale başvuru sırasında, şayet yazıları kabul edilirse yayınlanması için ücret isteneceğini, bu ücretin tutarını, ödeme yöntemlerini yazarlara açık şekilde beyan eden ve onaylarını alan, ayrıca bu ücretin makalenin değerlendirilme hızı, kabul veya ret kararı üzerinde olumlu veya olumsuz hiçbir etkisi olmayacağını beyan ve taahhüt eden, bu konudaki yönergelerini derginin web sayfasında ilan eden ve tüm bu süreçler için makale gönderecek olan yazarların onayını alan dergilerde yayınlanan makaleler.
  • Rutin yayın sürecinde makalelerini açık erişim yöntemiyle yayınlamayan ancak yazarlar tarafından ödenecek ücret mukabilinde ilgili makaleyi açık erişimli yapmak için ücret talep eden dergiler.
  • Makale başvurusu sırasında kabul veya ret şartına bağlı olmaksızın ücret alan dergiler.
  • Makale gönderme, değerlendirme ve yayın sürecinde herhangi bir ücret talep etmeyen dergiler.